Is aspartaam veilig?
Aspartaam is een kunstmatige zoetstof. Het is ongeveer 200 keer zo zoet als suiker en heeft niet de bittere nasmaak van stevia [2]. Daarom heb je 200 keer zo weinig aspartaam nodig om eten of drinken dezelfde zoetheid te geven. Je verbruikt dus 200 keer zo weinig calorieën. Aspartaam is in principe calorievrij.
Aspartaam heeft geen effect op je eetlust, glucose- of insulinespiegel, dus het kan je helpen om op een eenvoudige manier calorieën te besparen in je dieet en daarmee gewichtsverlies te bevorderen [2, 3, 4, 5].
Aspartaam kan daarentegen niet goed tegen hitte, dus je kunt het niet aan iets toevoegen voordat je het bakt of kookt. Dan verliest het zijn zoetheid. Je moet het dus toevoegen aan koude producten of na verhitting voordat je het consumeert. Klinkt goed, toch?
Dat is het ook, als aspartaam veilig zou zijn. Is aspartaam veilig?
Wat gebeurt er met aspartaam in je lichaam?
Ik hoor het eerste bezwaar van de menigte met fakkels en hooivorken buiten al: “Aspartaam is kunstmatig. Natuurlijk is het niet veilig! Er kan niets goeds voortkomen uit het stoppen van gekke chemicaliën in je lichaam.”
Aspartaam is inderdaad een kunstmatige zoetstof, levensmiddelenadditief E951 (E-nummer). Deze chemisch klinkende indeling maakt veel mensen bang, maar deze angst is gebaseerd op onwetendheid. Angst voor het onbekende is een basisprincipe van de menselijke psychologie.
Er zijn ongeveer 1500 andere E-nummers, waarvan honderden kunstmatig. Ironisch genoeg is het E-nummer in feite een veiligheidscertificaat. Het betekent dat de Europese Unie heeft besloten dat een levensmiddelenadditief veilig is voor menselijke consumptie.
Toch houden veel mensen niet van het idee om “een chemische stof” te consumeren, dus laten we eens dieper ingaan op wat er gebeurt als aspartaam in je lichaam komt. Je lichaam hydrolyseert (verteert) aspartaam efficiënt en volledig. De stof is maar kort in je lichaam en hoopt zich niet op. Aspartaam wordt afgebroken tot 50% fenylalanine, 40% asparaginezuur en 10% methanol.
Giftige stoffen? Nee, al deze substraten zijn een natuurlijk onderdeel van de gewone voeding, zoals tomaten, melk, eieren en vlees. De aanvaardbare dagelijkse inname van asparaginezuur in het dieet van de meeste mensen is 60 keer hoger dan wat uit aspartaam kan worden omgezet. Voor fenylalanine is het 35 keer hoger.
Een glas tomatensap bevat 6 keer zo veel methanol dan dezelfde hoeveelheid frisdrank met aspartaam. Studies hebben geen toxiciteit en geen verhoging van de plasmaconcentraties van methanol, mierenzuur of fenylalanine gevonden na consumptie van maximaal 50 mg/kg aspartaam per dag. Dat is vergelijkbaar met 17 blikjes light-frisdrank voor de gemiddelde persoon van 70 kg.
Take-home message: Aspartaam wordt afgebroken tot onschadelijke stoffen die in veel hogere concentraties voorkomen in veel volledige levensmiddelen.
Is aspartaam veilig?
Ook al is aspartaam maar heel kort in je lichaam en wordt het daarna afgebroken tot onschadelijke stoffen, toch kan het tijdens zijn korte bezoek in je lichaam schadelijk zijn. Voordat we naar wetenschappelijk bewijs kijken, is het belangrijk te beseffen wat schadelijkheid, toxiciteit is de juiste terminologie, werkelijk inhoudt.
Veel mensen denken dat sommige stoffen giftig (schadelijk) zijn en andere niet. Dit is niet het geval. Elke stof is giftig, zelfs water. Een veelgebruikte methode om toxiciteit te meten is door de hoeveelheid waarbij bijwerkingen ontstaan te vergelijken met de gemiddelde consumptie.
LD50 is bijvoorbeeld de mate van toxiciteit waarbij een organisme 50% kans heeft om te sterven. Wanneer we een stof schadelijk noemen, betekent dit eigenlijk dat de dosis van deze stof waarbij je bijwerkingen ondervindt niet veel groter is dan een portie van normale grootte.
Bijvoorbeeld, zelfs een kleine hoeveelheid heroïne kan zeer schadelijk zijn, daarom noemen we het giftig. Maar je moet absurde hoeveelheden water drinken om ziek te worden, dus noemen we water veilig. Een fundamenteel principe van de toxicologie is dus: de dosis maakt het gif. De vraag is dus niet “Is aspartaam giftig?” maar eerder “Hoeveel aspartaam moet je consumeren om mogelijk schadelijk te zijn?”.
Laten we de giftigheid van aspartaam in perspectief plaatsen. Light-frisdrank bevat doorgaans 50-125 mg aspartaam. De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van aspartaam is 40-50 mg/kg volgens de volgende organisaties.
- De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (ESFA)
- De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
- De Food and Drug Administration (FDA)
- De Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA)
- De Scientific Committee on Food (SCF)
- De EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources Added to Food (ANS)
- Ongeveer 90 andere organisaties verspreid over de wereld.
Zelfs als we uitgaan van het hoogste aspartaamgehalte van 125 mg per blikje cola light en de laagste ADI van 40 mg/kg, kan een vrouw van 50 kg elke dag 16 blikjes cola light consumeren zonder schadelijke effecten.
Als we uitgaan van een ADI van 50 mg/kg zoals de FDA als veilig beschouwt en cola zero 58 mg per blikje bevat, kan een man van 80 kg per dag 68 blikjes cola zero consumeren zonder schadelijke effecten. Het is dan ook geen verrassing dat de meeste mensen niet in de buurt van de ADI komen.
Als je je zorgen maakt dat je aspartaaminname dicht bij de ADI ligt, is het belangrijk om te weten dat de ADI wordt berekend door de laagste dosis te nemen waarbij bijwerkingen zijn waargenomen in onderzoek. Dit onderzoek vindt meestal plaats bij dieren, omdat er bij mensen geen betrouwbare gezondheidseffecten zijn gevonden.
Vervolgens wordt er een foutmarge van een factor 100 toegepast op deze dosis. Er zijn dus geen gezondheidsrisico’s gevonden totdat je 100 keer de ADI of meer dan 1600 blikjes light frisdrank consumeert. Per dag.
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid heeft de regel dat stoffen jaarlijks opnieuw moeten worden beoordeeld. Dit is al meerdere keren met aspartaam gebeurd en keer op keer concludeert men dat er geen reden is om je zorgen te maken: aspartaam is veilig voor menselijke consumptie, ook voor kinderen en zwangere vrouwen, zolang de ADI niet wordt overschreden.
Aspartaam is een van ’s werelds meest onderzochte ingrediënten. De FDA, die vaak beschouwd wordt als ’s werelds leider op het gebied van voedselveiligheid, heeft zelfs aangekondigd dat de veiligheid van aspartaam “glashelder” is.
Natuurlijk maakt het feit dat al deze autoriteiten zeggen dat aspartaam veilig is tot ten minste de ADI niet automatisch dat het ook zo is. Laten we direct naar het wetenschappelijk onderzoek kijken.
Bij mensen heeft de aanvaardbare dagelijkse inname geen relatie met het krijgen van kanker, spijsverteringsproblemen, diabetes, hart- en vaatziekten of vroeggeboorte [2]. Dat is de conclusie van een team van 5 internationale deskundigen die door het wetenschappelijk tijdschrift Food and Chemical Toxicology waren uitgenodigd om de veiligheid van aspartaam vast te stellen.
Als je sceptisch bent over de motieven van de onderzoekers: dit onderzoek werd gesponsord door de Italiaanse Vereniging voor Kankeronderzoek en gepubliceerd in oktober 2013.
Meerdere andere onderzoeken hebben letterlijk honderden studies met in totaal meer dan 1000 deelnemers geanalyseerd. Deze kwamen allemaal tot dezelfde conclusie: aspartaamconsumptie onder de aanvaardbare dagelijkse inname is veilig [2, 3, 4]. En nogmaals, dit geldt ook voor kanker.
Er is geen bewijs voor schadelijke effecten van deze inname in gecontroleerd menselijk onderzoek, maar als je het zekere voor het onzekere wilt nemen, is 30 mg/kg/dag een verstandige bovengrens.
Gezien de zeer positieve veiligheidsresultaten van aspartaam en de goed gedocumenteerde gezondheidsrisico’s van overmatige suikerinname en obesitas, is het nogal ironisch dat de gemiddelde westerling aspartaam vermijdt.
Take-home message: Uit een groot aantal studies van een groot aantal gezondheidsorganisaties blijkt consequent dat aspartaam veilig kan worden geconsumeerd tot de aanvaardbare dagelijkse inname van 40-50 mg/kg/dag, wat gelijk staat aan meer dan een dozijn blikjes light-frisdrank per dag. Deze inname omvat een veiligheidsmarge van factor 100.
Kun je gevoelig zijn voor aspartaam?
Sommige mensen beweren dat ze, ongeacht wat de wetenschap zegt, direct negatieve reacties voelen wanneer ze aspartaam consumeren. Ze kunnen hoofdpijn of misselijkheid krijgen na het drinken van light-frisdrank met aspartaam. Dus misschien zijn sommige mensen intolerant voor aspartaam, hoewel de meerderheid van de mensen het veilig kan consumeren?
Een team onderzoekers nam de proef op de som. Ze verzamelden een groep zelfverklaarde aspartaamgevoelige mensen en vergeleken hen met een controlegroep van mensen zonder enig idee of ze op aspartaam reageren of niet.
Vervolgens vertelden ze de proefpersonen dat ze twee keer aspartaam zouden krijgen, terwijl ze in werkelijkheid één keer een placebo kregen en de andere keer echt aspartaam.
De zelfverklaarde aspartaamgevoelige proefpersonen reageerden inderdaad negatief op aspartaam. Ze reageerden echter net zo negatief op het placebo. Er werden geen merkbare verschillen waargenomen in symptomen tussen degenen die een placebo consumeerden en degenen die aspartaam consumeerden.
De onderzoekers namen urine- en bloedmonsters om de biochemie en het metabolisme van aspartaamgebruik te bestuderen.
De aspartaamgevoelige groep had een volkomen normaal aspartaammetabolisme. Met andere woorden, de symptomen waren een puur nocebo-effect: mensen die denken dat ze aspartaamgevoelig zijn, reageren gewoon psychologisch op het idee aspartaam te consumeren, ongeacht of ze daadwerkelijk aspartaam consumeren. De symptomen zitten in hun hoofd en zijn zelfveroorzaakt.
De onderzoekers lieten ook een reeks psychologische tests op de deelnemers los. De ‘aspartaamgevoeligen’ hadden een aanzienlijk hogere stressgevoeligheid en verschilden van de norm op verschillende psychologische gebieden, waaronder de manier waarop zij op hun gevoelens reageerden.
Dus als je rare symptomen krijgt na het gebruik van aspartaam, kan het verstandig zijn na te gaan of je niet gewoon paranoïde bent over aspartaam en je het jezelf onnodig moeilijk maakt en onbewust de symptomen zelf opwekt. Het lezen van dit artikel zou een nuttige eerste stap moeten zijn in het corrigeren van je mindset.
Oh en als je denkt dat je kunt proeven of iets op smaak is gebracht met aspartaam, in deze studie konden de deelnemers dat niet. Natuurlijk kunnen bepaalde suikervrije of light-producten qua smaak nog steeds verschillen van hun gesuikerde tegenhangers.
Take-home message: Als je acute symptomen krijgt na het consumeren van aspartaam, is dat waarschijnlijk een nocebo-effect. Misschien ben je zo afkerig van het idee om aspartaam te consumeren dat je hersenen hun eigen symptomen veroorzaken.
Aspartaam in de media
Als de veiligheid van aspartaam zo indrukwekkend is, waarom hoor je dan zo vaak berichten over de gezondheidsrisico’s van aspartaam? De commerciële media zenden selectief nieuws uit dat emoties oproept, vooral angst.
Er zijn tientallen rattenstudies die aantonen dat de inname van aspartaam verband houdt met kanker of een ander gezondheidsprobleem.
Het doel van die studies is juist om de ADI te bepalen: de dosis stapsgewijs verhogen totdat er problemen ontstaan, de omrekening maken naar een dosering voor mensen en een veiligheidsmarge van 100 keer inbouwen. Zo wordt de aanvaardbare dagelijkse inname voor mensen vastgesteld.
Niemand leest een krantenkop die zegt: “Weer een andere studie ondersteunt de ADI van aspartaam.” Nee, ze zeggen:
Veel mensen denken dat mensen die naar het nieuws kijken beter geïnformeerd zijn dan mensen die dat niet doen. Het nieuws gaat meestal over misdaad. Je zou dus verwachten dat mensen die naar het nieuws kijken beter geïnformeerd zijn over misdaad.
In werkelijkheid zijn mensen die naar het nieuws kijken slechter in het voorspellen van misdaadcijfers dan mensen die dat niet doen: ze overschatten het voorkomen van misdaad omdat de media alleen het slechte laten zien [2, 3].
De taak van de media is om je aandacht te krijgen. Als je een objectief perspectief wilt over iets, ga je naar de wetenschap, niet naar Fox News. En de wetenschap ondersteunt massaal dat aspartaam veilig is om te consumeren tot behoorlijk belachelijke niveaus.
Take-home message: De media profiteren van het verspreiden van angst en controverse, niet van de waarheid. Als gevolg daarvan hebben mensen die naar het nieuws kijken een vertekend beeld van misdaad en de veiligheid van aspartaam. Vertrouw op de wetenschap, niet op het nieuws.
Conclusie
Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is dat het vaak ook. Een stof die iets zo zoet maakt als suiker zonder calorieën klinkt zeker te mooi om waar te zijn. Bovendien hebben mensen de neiging ‘lekker’ en ‘gezond’ als tegenpolen te zien. Onze maatschappij doet ons geloven dat diëten altijd een kwelling is.
Toch is aspartaam de populairste zoetstof ter wereld. Met een goede reden. De veiligheid ervan is indrukwekkend. De honderdduizenden mensen die aspartaam hebben gebruikt in klinisch onderzoek bleven gezond terwijl hun dieet lekkerder werd. Dankzij de wonderen van de moderne technologie kunnen we nu ons voedsel zoeten zonder de calorieën van suiker.
Soms kun je je eiwitcake hebben en hem ook nog eens zoeten. Geniet ervan!
Ben je geïnteresseerd in wetenschappelijk onderbouwde informatie over alles wat je moet weten voor een optimale gezondheid en fitness? Onze online PT cursus bevat alles wat je zoekt.
Vertaald door: Reinier de Wit
Gratis cursus over spiermassa opbouwen, vet verliezen en sterker worden.
14 lessen van Menno Henselmans en Richard Bell, rechtstreeks in je mailbox.
