Detoxen: goed voor je gezondheid en gewichtsverlies?

Detoxen: Een detox kuur wordt gedaan om het lichaam te ‘ontgiften’ of om snel een paar kilo kwijt te raken. Maar doet een detoxen wel wat het belooft? We gaan kijken naar wat de wetenschap hierover te zeggen heeft.

Wat is detoxen precies?

Op het internet kunnen we veel lezen van verschillende natuurgeneeskundigen, bloggers en gezondheid goeroes die claimen dat we dagelijks worden blootgesteld aan verschillende giftige substanties. Denk hierbij aan E-nummers, bestrijdingsmiddelen op ons voedsel en zelfs medicijnen.

Om ons lichaam hiervan te reinigen en van deze giftige stoffen te ontdoen wordt het aangeraden om regelmatig een detox kuur te volgen. Dit is nog steeds een hype en duizenden mensen detoxen regelmatig. De letterlijke betekenis van detoxen is ‘ontgiften’.

Deze detox kuren komen in allerlei vormen en maten en bestaan vaak uit het meerdere dagen innemen van alleen maar supplementen, sapjes of zogenaamde superfoods. Er zijn zelfs promotors die zo ver gaan als het aanraden van speciale massages en darmspoelingen. Juist, darmspoelingen. What the fuck.

Deze kuren duren van enkele dagen tot zelfs meerdere weken. Wat ze allemaal gemeen hebben is dat het ons lichaam zou reinigen van verschillende gif- en afvalstoffen. De detox kuur die we het meest zien bestaat uit innemen van groente- en fruitsappen in combinatie met door de aanbieder verstrekte supplementen.

Deze moet je er dus bij kopen en zijn relatief duur in de aanschaf. De aanbieder is er dus bij gebaat dat je regelmatig hun detox kuur volgt zodat je telkens nieuwe ondersteunende supplementen moet kopen. Zij hebben de magische oplossing die niemand heeft, zolang je je maar scheel betaalt. Roept dit nog geen vraagtekens op bij je?

Zit er gif in mijn lichaam wat eruit moet?

Filterende organen doen hun werk

Er zijn meerdere organen in ons lichaam die verantwoordelijk zijn voor het onschadelijk maken en verwerken van stoffen die ons lichaam ziet als toxisch. Denk hierbij bijvoorbeeld aan alcohol of medicijnen.

Dit zijn de milt, lever, nieren, lymfevatenstelsel en de huid. De taak van de lever is om eventuele schadelijke stoffen onschadelijk te maken en uit onderzoek blijkt dat detox kuren hierin geen veranderingen brengen. De stoffen die ons lichaam dus ziet als toxisch, zoals alcohol, worden vanzelf door het lichaam en de lever afgebroken en onschadelijk gemaakt.

Ook is er onderzoek gedaan naar de vraag of een detox kuur dan misschien wel deze organen helpt om giftige stoffen te verwijderen. Zelfs dit blijkt niet het geval.

Heb je daadwerkelijk een acute vergiftiging van bijvoorbeeld inname van bleek of ammoniak, dan gaat een detox kuur je niet helpen. Het ziekenhuis wel, en hier moet je dan uiteraard zo snel mogelijk heen, niet naar je overpriced sapje grijpen.

Welke giftige stoffen krijg ik dan dagelijks binnen?

Er kunnen in voeding schadelijke stoffen zitten waarvan je lichaam het niet fijn vindt als je dit binnen krijgt. Denk hierbij aan dioxines, zware metalen of schimmelgifstoffen.

Deze stoffen brengen de voedselveiligheid in Nederland vrijwel nooit in gevaar. Simpelweg omdat er strenge wettelijke normen en regels zijn die dit verbieden.

Het komt heel soms voor dat er in een voedingsmiddel meer van een schadelijke stof zit dan volgens die norm mag. Dat betekent nog niet dat jouw gezondheid daadwerkelijk in gevaar is. Meestal ligt de aangetroffen hoeveelheid namelijk ruim onder de hoeveelheid die schadelijk is. Bovendien is deze overschrijding van korte duur.

De dosis of hoeveelheid maakt dus of iets giftig is of niet. Zelfs water kan giftig zijn als je hier teveel van drinkt in een korte periode. De mate waarin iets toxisch is en in welke hoeveelheid dit het geval is, wordt de LD50 (Lethal Dose)genoemd.

LD50 is de concentratie waarde van vloeistof of vast het materiaal, waarbij 50 % van de testobjecten (dieren, b.v. ratten, muizen of konijnen) overlijden bij een eenmalige blootstelling. Het geeft een idee van de acute toxiciteit bij inname van een materiaal. Je kunt er hier meer over lezen.

Kan ik dus met een detox kuur mijn lichaam ontgiften?

Zoals we hierboven hebben kunnen lezen zitten er in je lichaam over het algemeen geen giftige stoffen in hoeveelheden die schadelijk zijn. Dus waarom zou je jouw lichaam überhaupt willen ontgiften? Je lichaam ontgift zichzelf al door middel van de lever en andere organen en een detox kuur helpt hier niet bij.

Is detoxen gezond?

In 2009 is er in een onderzoek geconstateerd dat niet één van op dat moment 15 onderzochte aanbieders van detox kuren ook maar enige vorm van bewijs kon aanleveren dat hun supplementen efficiënt waren of zelfs veilig. Nog erger is dat niet een van deze bedrijven de ‘giffen’ konden benoemen die hun supplementen zouden bestrijden. We gaan dus iets bestrijden, maar weten niet wat? Ok, interessant.

Is detoxen veilig?

• De U.S. Food and Drug Administration (FDA) en Federal Trade Commission (FTC) hebben actie ondernomen tegen diverse bedrijven die detox producten verkochten. Dit omdat ze:
  • Illegale en mogelijk schadelijke ingrediënten bevatten.
  • Gepromoot werken met valse claims dat ze serieuze ziektes konden behandelen
  • In het geval van medische apparaten voor darmspoelingen, dat ze werden gemarket voor niet goedgekeurde procedures.
• Sommige sappen gebruikt in detox- of reinigingskuren, die niet gepasteuriseerd zijn of op een andere manier bewerkt om schadelijke bacteriën te doden, kunnen mensen ziek maken. Dit kan ernstige gevolgen hebben bij kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.
• Sommige sappen zijn gemaakt van voedingsmiddelen die veel oxaalzuur bevatten, een natuurlijke substantie. Bijvoorbeeld van spinazie, rabarber en bieten. Het veel drinken van sappen met een hoog oxaalzuurgehalte, kan het risico op nierproblemen (nierstenen) verhogen.
• Mensen met diabetes moeten het voedingsplan volgen wat hun medische begeleiders hebben voorgeschreven. Indien je diabetes hebt, overleg dan eerst voor je grote veranderingen gaat aanbrengen in je eetpatroon of een detox kuur wilt gaan doen.
• Diëten met een serieuze restrictie in calorieën of voedselkeuze, leiden meestal niet tot blijvend gewichtsverlies en voorzien niet in genoeg voedingsstoffen. De kans op een nutriëntentekort is zeer aanwezig.
• Darmspoeling procedures kunnen effecten hebben, met soms serieuze gevolgen. Schadelijke effecten zijn waarschijnlijker in mensen die een ziekte in het maag-darmstelsel in hun geschiedenis hebben, geopereerd zijn aan hun dikke darm, ernstige aambeien, nierziekten of hartziekten hebben.
• Detox kuren bevatten soms laxeermiddelen. Dit kan diarree veroorzaken, wat kan leiden tot ernstige uitdroging en/of ernstige disbalans in je elektrolyten.
• Het drinken van grote hoeveelheden water en kruidenthee en het dagenlang niet eten, kan ook leiden tot een ernstige disbalans in je elektrolyten.

Lees hier meer.

Hoe ontgift mijn lever zichzelf dan?

De lever heeft voor ontgiften 2 strategieën:

• Het binden van stoffen aan gal. Als de stof hieraan gebonden is wordt het vervolgens via de ontlasting het lichaam uitgewerkt.
• Biotransformatie: Een stof wordt door verschillende stappen in de lever wateroplosbaar gemaakt en vervolgens plas je deze gewoon uit.

Kan ik met een detox kuur snel een paar kilo verliezen?

Het simpele antwoord is hierop ja. We weten namelijk dat je gegarandeerd afvalt, als je minder energie binnenkrijgt, dan je verbrandt.  Als je de hele dag alleen maar fruit en groentesapjes drinkt krijg je misschien maximaal 1000 calorieën binnen. Van veel detox kuren is bekend dat de dagelijkse calorie-inname zelfs maar rond de 400 calorieën(!) ligt.

Dit is een erg groot calorietekort en je zal dus absoluut gewicht gaan verliezen. Dit is desondanks dus niet een speciale eigenschap van de detox kuur, maar van het feit dat je in een negatieve energiebalans verkeert. Verkeer je in een negatieve energiebalans, dan val je af, hoe dan ook.

Dit is niet alleen vet, maar ook vocht, glycogeen en zelfs spiermassa op de langere termijn. Ga je na je detox kuur weer normaal eten dan komt het vocht en glycogeen weer terug en zal je vrijwel meteen weer aankomen.

Is een detox kuur goed voor de gezondheid of is het gevaarlijk?

Een detox kuur kan zeker gevaren met zich mee brengen. Omdat het een groot calorietekort is en voor een langere periode, bestaat de kans op duizeligheid en vermoeidheid door die lage calorie-inname. Als je een langere detox doet kun je ook spiermassa verliezen. Hierbij ga je de vorm verliezen die je mogelijk nastreeft.

Door de extreem lage calorie-inname is een detox kuur altijd lastig te volgen en houden de meeste mensen het ook maar een aantal dagen vol. Het is dus zeker geen oplossing voor de lange termijn.

Daarnaast is de kans op een tekort aan veel vitaminen en mineralen erg groot. Dieetkwaliteit draait om zoveel meer dan alleen groenten en fruit.

Indien je een intense behoefte ervaart om jezelf ’te zuiveren’, wees alsjeblieft eerlijk naar jezelf en alert op een eventueel onderliggende stoornis, zoals orthorexia, purging disorder of boulimia en zoek professionele hulp.

Op intensieve detox kampen zijn sommige mensen er zo ver in gegaan, dat ze het niet overleefd hebben.

Conclusie: Wel of niet detoxen?

We hebben vastgesteld dat een detox kuur jouw organen niet helpt om eventuele giftige stoffen te verwerken. Sterker nog, deze stoffen zijn meestal niet eens in je lichaam aanwezig. Er is geen enkel wetenschappelijk onderzoek dat zich positief uitlaat over detox kuren. We kunnen daarom gerust stellen dat detoxen volledig nutteloos is en vooral een mooie marketingterm die bedoeld is om geld uit je zak te kloppen.

Je bent niet slimmer dan je eigen lichaam, op geen enkele wijze. Je lichaam ‘ontgift’ zichzelf via haar eigen reinigingsorganen zoals de nieren, lever, huid en darmen.

Wat zou een ‘detox’ je opleveren? Niks. Of ja, vrijwel niks. Het levert je wel onnodige uitgaven, extreem beperkte (lees: vrijwel niet-aanwezige) productselectie, een terugval post-dieet waar je U tegen zegt, en een enorme hoeveelheid frustratie op. Als je dat nastreeft, zal een detox zeer zeker nut hebben.

Het enige wat een detox ‘reinigt’ is je portemonnee.

Maar wat moet ik dan wél doen om mijn doelstelling te behalen?

Je moet op zoek naar een oplossing voor de lange termijn. Een verandering in levensstijl en niet een detox van een paar dagen. Deze oplossing is moeilijk om te vinden en kost moeite, tijd en energie.

Als je wilt leren hoe je wél duurzaam kunt afvallen, hoe alles werkt en vooral wáárom je bepaalde dingen zou moeten doen, kun je onze artikelen doornemen, of hulp inschakelen van een van onze coaches.